Ramazanda Sözlerimize Dikkat Edelim

Dilimizi Muhafaza Etmekle Orucumuzu Muhafaza Edelim

Ramazan oruç ayıdır. Oruç imsak demektir. Oruç bedenin aç, susuz ve cinsel ilişkiden ayrı kalmasıyla beraber İslam dininin en güzel ilkelerine bürünmesi demektir. Bu sebeple her şey gibi orucun da iki boyutu vardır. Bunlar maddi ve manevi boyutudur. Bedenin aç, susuz ve cinsel ilişkiden ayrı kalması maddi boyutu, İslam dininin en güzel ilkelerini hayata aktarmak ise orucun manevi boyutunu oluşturmaktadır. Nasıl ki, beden ve ruh birbirini tamamlayan iki unsur ise ve nasıl ki, ruhsuz beden bir ceset ise, manevi boyutu olmayan bir oruçta öylece cesettir. İşte madde ve manaya oruç tutturmakla gerçek anlamda “imsak” kavramını hayatımıza aktarmış olacağız.

Bu hususa biz şu hadisten varıyoruz. Sevgili Peygamberimiz bir hadislerinde şöyle buyurmaktadır.

مَنْ لَمْ يَدعْ قَوْلَ الزُّورِ والعمَلَ بِهِ فلَيْسَ للَّهِ حَاجةٌ في أَنْ يَدَعَ طَعامَهُ وشَرَابهُ

"Kim yalan konuşmayı ve yalan-dolanla iş yapmayı terk etmezse,  Allah o kimsenin yemesini, içmesini bırakmasına kıymet vermez."[1]

Hadis-i şerif açık bir şekilde dile getiriyor ki, dile sahip çıkılmadan oruç ancak aç ve susuz kalmaktan ibarettir. Bu sebeple Ramazanın bu gecesinde dilimize sahip çıkmanın ne kadar gerekli olduğunu anlamaya ve anlatmaya gayret göstereceğiz.

Öncelikle Hz. Peygamber (s.a.s.)’in dilin muhafazasına verdiği önemi Efendimizin Ashabından dinleyelim.  

- Simak şöyle anlatıyor: Câbir b. Semüre’ye

“Hz. Peygamber’le oturup kalktığın oldu mu?” diye sordum. “Evet!” dedi ve sonra da

“Hz. Peygamber çoğu vakit susar, çok az konuşurdu” diye ekledi.

- Ebu Mâlik el-Eşcaî’nin babası şöyle anlatıyor: Bizler Hz. Peygamber’in yanına çokça giderdik. O sıralar henüz gençtim. Ben Hz. Peygamber’den daha az konuşan kimseye rastlamadım. Sahabiler kendi aralarında uzun uzun konuştuklarında o tebessüm ederdi.

- Hz. Peygamber bir gün yanında ashabı olduğu halde devesine binip bir yolculuğa çıktılar. Sahabilerden hiç birisi onun önüne geçmiyor; sağında, solunda ya da arkasında gidiyorlardı. Birara Muaz b. Cebel

“Ey Allah’ın Rasûlü! Allah’tan dileğim bizim günümüzün (ölümümüzün) seninkinden önce olmasıdır. .Allah bizlere bunu göstermesin, ama eğer bizden önce vefat edecek olursanız bize senden sonra hangi amelleri işlememizi tavsiye edersiniz?” diye sordu. Hz. Peygamber

“Allah yolunda cihat etmeye devam ediniz” dediler. Bunun üzerine Sa’d

“Anam-babam sana feda olsun ey Allah’ın Rasûlü!” dedi. Hz. Peygamber sözlerini şöyle sürdürdüler:

“Allah yolunda cihat çok güzel birşeydir! Fakat halk için bundan daha derleyici bir şey vardır”. O zaman Muaz b. Cebel

“Kastettiğiniz oruç ve sadaka olmasın?” diye sordu. Hz. Peygamber

“Oruç ve sadaka da çok güzel birşeydir. Fakat halk için bu ikisinden de daha derleyici bir şey vardır” buyurdular.

Böylece Muaz bildiği bütün iyi ve güzel amelleri saydı. Ama Hz. Peygamber hepsinde de

“Halk için bundan daha derleyici bir şey vardır” dediler. Sonunda Muaz

“Ey Allah’ın Rasûlü! Halk için bunlardan daha derleyici olan şey nedir?” diye sordu. Hz. Peygamber mübarek ağızlarını işaret ederek

“Bununla hayırdan başka bir şey söylememek, aksi takdirde isesusmak” buyurdular. Muaz’ın

“Ey Allah’ın Rasûlü! Bizler dillerimizin konuştuklarından da sorumlu tutulacak mıyız?” demesi üzerine de onun dizlerine vurarak şunları söylediler:

“Annen senin matemini tutsun. İnsanları yüzüstü cehenneme düşüren şey dillerinin söylediklerinden başka ne olabilir? Kim Allah’a ve son güne (âhiret gününe) iman ederse ya hayır söylesin ya da sussun. Siz hayır söyleyiniz ki karşılığında hayırlara nâil olasınız. diğer taraftan dillerinizi kötü ve şer olan şeylerden de koruyunuz ki güvenlikte kalabilesiniz”[2]

Peki, bize karşı yapılan yanlışlıklar var ise Ramazan ayında ne yapacağız. Bizde hemen dille ve bedenle karşılık mı vereceğiz? Yoksa olgunluk gösterip af yolunu mu tutacağız? Belki her ramazanda dile getirilen ancak hayata aktarmada biraz sıkıntılarımız olan bir hadisi paylaşarak bu duruma Efendimizden çözüm dinleyelim.

إِذا كَانَ يَوْمُ صَوْمِ أَحدِكُمْ ، فَلا يَرْفُثْ وَلا يَصْخَبْ ، فَإِنْ سَابَّهُ أَحَدٌ ، أَوْ قاتَلَهُ ، فَلْيَقُلْ : إِنِّي صائمٌ

"Hiçbiriniz, oruçlu olduğu gün çirkin söz söylemesin ve kimse ile çekişmesin. Eğer biri kendisine söver veya çatarsa, ‘ben oruçluyum desin”[3]

Ramazan bize birçok şeyler öğretiyor. Bu bağlamda da çok değerlidir. Az önce ifade ettiğimiz hadisi şerifi Ramazanda uygulamaya koyabilirsek ve bunu ahlak haline getirebilirsek yıl içerisinde de bizden kötü sözler, yanlış davranışlar zuhur etmeyecektir.

Yalan söylemek, gıybet etmek, kötü sözler (küfür) söylemek fıkıh açısından orucu bozmaz. Ancak orucun sevabını giderir. Bu sebeple orucumuz sadece aç kalmak olmamalıdır. Çünkü ahlaki güzelliklere bürünmedikçe tutmuş olduğumuz oruç aç kalmaktan ibarettir. Bizler ramazanda oruç ibadetimizin sevabını tam elde etmek için çaba göstermeliyiz.

Madde ve manaya dikkat ederek oruç tutmamızın bize ne gibi getirisi vardır? Bu sorunun cevabını Efendimiz (s.a.s)’den dinleyelim.

مَا مِنْ عبْدٍ يصُومُ يَوماً في سبِيلِ اللَّه إِلاَّ باعَدَ اللَّه بِذلك اليَومِ وجهَهُ عَن النَّارِ سبعينَ خرِيفاً

"Allah rızâsı için bir gün oruç tutan kimseyi Allah Teâlâ,  bu bir günlük oruç sebebiyle cehennem ateşinden yetmiş yıl uzak tutar."[4]

Orucun böyle bir uhrevi getirisini öğrendikten sonra orucu kâmil şekilde tutmanın değerini daha iyi anlamış bulunmaktayız. Tutmuş olduğumuz oruç ile cehennemden azat olmak ne değerli. Cennet kapılarından biri olan Reyyan kapısından cennete girmek ne değerli. Efendimizin bu husustaki şu hadisini de yeniden hatırlayalım.

إِنَّ فِي الجَنَّة باباً يُقَالُ لَهُ : الرَّيَّانُ ، يدْخُلُ مِنْهُ الصَّائمونَ يومَ القِيامةِ ، لا يدخلُ مِنْه أَحدٌ غَيرهُم ، يقالُ: أَينَ الصَّائمُونَ ؟ فَيقومونَ لا يدخلُ مِنهُ أَحَدٌ غيرهم ، فإِذا دَخَلوا أُغلِقَ فَلَم يدخلْ مِنْهُ أَحَدٌ

"Cennette reyyân denilen bir kapı vardır ki, kıyamet günü oradan ancak oruçlular girecek, onlardan başka kimse giremeyecektir. Oruçlular nerede? diye çağrılır. Onlar da kalkıp girerler ve o kapıdan onlardan başkası asla giremez. Oruçlular girince o kapı kapanır ve bir daha oradan kimse  girmez."[5] Müslim, Sıyam 66

Hadisi şeriflerden dili muhafaza ederek orucumuzu en iyi şekilde tutmak suretiyle elde edeceğimiz mükâfatları dinledik. Vaazımızın bu bölümünde Sahabelerin hayatından dilin muhafazasının önemini beraberce öğrenelim.

Halid b. Nübeyr şöyle diyor: “Ammar b. Yâsir çok az konuşur daima hüzünlü görünürdü. Konuştuğu zaman da bunun konusu Allah Teâlâ’nın insanı belalarla imtihan etmesi ve azabından yine O’na sığınmak olurdu”

- Ebu İdris el-Havlânî şöyle anlatıyor: Bir gün Şam mescidine girmiştim. Orada çok az konuşan ve konuşunca da parlak dişleri görülen birisi oturuyordu. Birşeyde ihtilafa düşen halk ona giderek danışıyorlar ve fikirlerine tâbi oluyorlardı. Onun kim olduğunu sordum. “Muaz b. Cebel ismindeki sahabidir” dediler.

- Hz. Ömer bir gün Ebubekir Sıddîk’ın huzuruna girdiğinde onun dilini çekiştirmekte olduğunu görerek

“Ey Allah Rasûlü’nün Halifesi! Ne yapıyorsun?” dedi. Hz. Ebubekir de şunları söyledi:

“Beni birçok tehlikeli işlere sokan bu olmuştur. Ben Hz. Peygamber’in “İnsan vücudunda hiç bir organ yoktur ki dilin keskinliğinden ve belasından şikayetçi olmasın” buyurduğunu duymuştum”

- Abdullah b. Mes’ud bir keresinde Safa Tepesi’ne çıkıp dilini tutarak

“Ey dil! Hayırlı ve güzel şeyler söyle ki iyiliklere ve hayırlara nâil olasın. Kötü şeyleri de söyleme ki pişman olma belasına düşmekten kurtulasın” dedi ve sonra da şöyle ekledi: “Ben, Hz. Peygamber’in “İnsanoğlunun hata ve günahlarının çoğu dillindendir” buyurduğunu işittim”

- Abdullah b. Abbas dilinin ucundan tutarak şöyle diyordu: “Azap olunasıca! Hayırlı ve güzel şeyler konuş ki iyilikler elde edebilesin. Kötü şeyleri konuşmaktan da sakın ki güvenlikte kalasın”. Bunun üzerine bir kişi

“Ey Abbas’ın oğlu! Niçin dilinin ucundan tutup da bu sözleri söylüyorsun?” diye sordu. İbn Abbas da şöyle cevap verdi:

“Kulağıma geldiğine göre kul, kıyamet gününde dilinden çektiğini hiç birşeyden çekmeyecektir.”

- Hz. Ali şöyle buyurmuştur: “Dil, bedenin temelidir. O sağlam ve doğru olduğunda diğer azalar da sağlam ve doğru olur. Âncak o bozuk ve yerinden kaymış olursa artık hiç bir aza doğru olamaz”.

- Hz. Ali şöyle buyurmuştur: “Şahsını gizleyerek senden söz ettirmemeye ve hatırlanmamaya çalış. Bir de az konuş ki güvenlikte kalabilesin”.

- Hz. Ali şöyle buyurmuştur: “Diline sahip olup az konuşmak insanı cennete götürür”.

- Hz. Ali şöyle buyurmuştur: “Sırrını kendinden başkasına söyleme. Çünkü her dostunun senden başka da dostları vardır. Ben öyle insanlar gördüm ki hiç bir deriyi sağlam bırakmıyorlardı.”

- Ebu’d-Derda (r.a.) şöyle buyuruyor: ’Konuşmayı öğrendiğiniz gibi susmayı da öğrenmelisiniz. Çünkü susmak büyük bir halimliktir. Senin başkalarını dinlemeye isteğin konuşma isteğinden daha fazla olmalıdır. Seni ilgilendirmeyen hiç bir konuda konuşma. Ortada bir tuhaflık yokken insanları güldürmeye çalışarak kendini küçük düşürme. Sakın boş şeyler peşinde de koşma”

 - Ebu’d-Derdâ şöyle buyuruyor: “Mü’min bir kimsenin, Allah katında dilinden daha sevimli bir organı yoktur. Çünkü Allah Teâlâ onu dili sebebiyle cennete sokar. Kâfir bir kulunsa Allah katında dilinden daha sevimsiz bir organı yoktur. Çünkü Allah Teâlâ onu o dil sebebiyle cehenneme atar” [6]

  Bazen konuşmak için konuşulduğu olur. Oysaki bu davranış doğru bir davranış değildir. Kişi gerektiği kişiye, gerektiği yerde ve gerektiği kadar konuşmalıdır. Eğer konuşmak doğru değilse hemen susma tercih edilmelidir. Sevgili Peygamberimiz de (s.a.s.) bir hadislerinde şöyle buyurmaktadır.

مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَاليَوْمِ الآخِرِ فَليقُلْ خَيْراً ، أوْ ليَصْمُتْ

"Allah'a ve âhiret gününe inanan, ya hayır söylesin ya da sussun."[7]

Eğer hayır söylemeyi bilmiyorsak susmak bizlere tavsiye edilmektedir. Çünkü Kur’an-ı Kerim’de bizi şöyle uyarmaktadır.

مَا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ 

"İnsan hiçbir söz söylemez ki, yanında onu gözetleyen yazmaya hazır bir melek bulunmasın."[8]

Ramazan ayı fırsat ayı. Bu fırsattan istifade edebilme yollarını aramaya gayret göstermeliyiz. Bizde bu ramazanda özellikle bu fırsatları siz kıymetli cemaatimize aktarmaya çaba gösteriyoruz. Ramazanın fırsatlarından biride dilimizi muhafaza etmeyi başarmada bizlere güzellikler sunmasıdır. Bu sebeple dilimizi muhafaza edelim. Gıybet, dedikodu, suizan, yalan, iftira, küfürlü veya kötü söz, bela okumak vb. birçok yanlış tutumdan kendimizi alı koymak için çaba gösterelim. Sevgili Peygamberimizin bir uyarısıyla vaazımızı sonlandırıyoruz.

إنَّ الْعَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بِالكَلِمةِ مِنْ رِضْوَانِ اللَّهِ تَعَالى مَا يُلقِي لهَا بَالاً يَرْفَعُهُ اللَّه بهَا دَرَجاتٍ ، وَإنَّ الْعبْدَ لَيَتَكلَّمُ بالْكَلِمَةِ مِنْ سَخَطِ اللَّهِ تَعالى لا يُلْقي لهَا بالاً يهِوي بهَا في جَهَنَّم

"Kul, Allah'ın hoşnut olduğu bir sözü önemsemeksizin söyleyiverir de Allah onun derecesini yüceltir. Yine bir kul Allah'ın gazabını gerektiren bir sözü hiç önemsemeksizin söyleyiverir de Allah onu bu sözü sebebiyle cehennemin dibine atar."[9]

Atasözlerimizde sözümüze dikkat etmemiz gerektiği şöyle vurgulanmaktadır. “Söz var iş bitirir, söz var baş itirir:”, “Söz gümüşse sükut altındır”, “Sözünü bil, pişir; ağzında der, devşir”

Günlük yaşanılan olaylardan ders alalım. Her gün üzülerek ve istemeyerek de olsa kötü sonuçlar doğuran hadiseleri okuyor veya izliyoruz. İki çocuğun birbirine kötü söz söylemesi ve dalaşması neticesinde ailelerin karıştığı ve ölümlü sonuçlanan olaylar olmakta, trafikte birbirlerine sabredemeyen ve bu sebeple birbirlerine kötü söz söyleyenlerin karıştığı kavgalar ve neticesinde cinayetler işlenmekte. Aileler arasına kötü sözler sebebiyle düşmanlıklar girmekte, komşuluk ilişkileri kötü sözlerle bozulmakta. Bu ramazanda biraz sekteye uğrattığımız değerlerimize yeniden dönmemiz gerekmektedir. Bu bireysel, ailevi ve toplumsal faydamız içindir.

Neticede hedefimiz dünya ve ahiret huzuru ve mutluluğu. Bu huzur ve mutluluk İslam dininin ilkelerinde saklı. Ne eksik ne fazla. Bu sebeple Yüce Rabbimiz ve Âlemlere rahmet Efendimiz (s.a.s.) dilimizi muhafaza etmeyi emretmiş ise bu bizim lehimize. Bizde bu emre uymalı ve gücümüzün yettiği kadar dilden ortaya çıkan afetlerden korunmaya çalışmalıyız.

Yüce Rabbimiz gıybetten, yalandan, dedikodudan, iftira atmaktan, kötü ve küfürlü söz söylemekten hepimizi korusun. Doğru sözlülerden olmayı, özümüz ve sözümüz bir olmayı bizlere nasip etsin.

Allah’a emanet olun. Geceniz ve gündüzünüz hayırla dolsun.

www.guncelvaaz.com

Ahmet ÜNAL

Vaiz