Kul duaya başladığında Rabbiyle konuşur. Kul duaya başladığında kulluğunun bilincine varır. Kul ellerini açtığı zaman aciz olduğunu anlar. İstenilen şeyleri verecek olanın Rabbi olduğunun farkına varır. Dua müminin (kendisine düşmanlık eden, nefsine, şeytanlara ve şeytanın ahalisine karşı) silahıdır. Dua ayrıca bir ibadettir. Yapan isteklerini Rabbine arz eder. Bu haliyle hem isteklerine cevap bulur. Hem de Rabbine karşı yapmış olduğu bu istekler için sevap kazanır. Yani karı çok büyüktür. Bu sebeple kabul olunmaz diye vesveselere düşmeden, ancak kabul edilme yollarını da bir tarafa bırakmadan, kabul edilme yollarının vesilelerini arayarak duamızı her daim yapmalıyız.
Âlemlere Rahmet olarak gönderilen gönüllerimize huzur ve mutluluk getiren, Ümmeti olmak şeref duyduğumuz Hz. Fahri Kainat Efendimiz (s.a.s.) bir hadislerinde şöyle buyurmaktadır.
مَا عَلى الأَرْضِ مُسْلِمٌ يَدْعُو اللَّه تَعالى بِدَعْوَةٍ إِلاَّ آتَاهُ اللَّه إِيَّاهَا ، أَوْ صَرَف عنْهُ مِنَ السُّوءِ مِثْلَهَا . ما لَم يدْعُ بإِثْم ، أَوْ قَطِيعَةِ رحِمٍ » فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ القَوْمِ : إِذاً نُكْثِرُ . قَالَ : اللَّه أَكْثَرُ
“Yeryüzünde bir müslüman Allah’tan bir şey dilerse, günah bir şeyi istemediği veya akrabası ile ilgisini kesmeyi arzu etmediği sürece Allah onun dileğini mutlaka yerine getirir veya ona vereceği şey kadar bir kötülüğü kendisinden giderir.”
Orada bulunanlardan biri:
- O takdirde biz Allah’tan çok şey isteriz, deyince, Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem:
- “Allah’ın lutfu dilediğiniz şeylerden daha çoktur” buyurdu.(1)
Hadis-i Şerifte aktarıldığı üzere biz bize düşen vazifeleri yerine getirdiğimiz müddetçe ne kadar çok istersek isteyelim, Rabbimiz bunun karşılığını mutlaka verecektir. Bu karşılık sadece istediğimizi şeyin bize verilmesi değildir. Çünkü bizler insanız ve istediğimiz şeyin bize ne kadar hayırlı olduğunun farkında olamayız. Bu sebeple istediğimiz şeyin bizim zararımıza olduğunu bilen Rabbimiz istediğimiz şeyi bize vermemesi de yine çok büyük Rahmet ve Lütuftur. Hakeza yine istediğimiz şeyin karşılığı dünya hayatında verilmesi bile ahrette karşılığını sevap olarak almak var ki, buda çok büyük bir kazançtır. Bu sebeple vaazımıza başlarken de dile getirdiğimiz üzere, biz bize düşen vazifeleri yerine getirdikten sonra “dualarım kabul olmuyor, neden dua yapayım ki” vesvesesine düşmemek gerekir. Hemen bu noktada Efendimizin bir hadisini sizlerle paylaşayım. Şöyle buyuruyor, Rahmet Peygamberi (s.a.s.). “Acele edip, dua ettim kabul olunmadı, demedikçe dualarınız kabul olunur.” Acele etmekten kasıt ise şudur. Efendimiz bu hadisi Ashabına aktardığı zaman, Yâ Resûlallah! Acele etmek ne demektir? diye sorulunca Efendimiz şöyle buyurmuştur: “Nice defalar hep dua ettim de Rabbimin duamı kabul buyurduğunu gördüğüm yok, der. Duasının hemen kabul edilmemesi sebebiyle bıkar ve duayı bırakır.”(2)
Dualar sadece kişisel yapılmamalıdır. Mümin badece kendisi için istekte bulunan insan değildir. Mümin kendisi için ne istiyor ise diğer bütün müminler için aynısını isteyendir. Kur’an-ı Kerimde Yüce Allah (c.c.) bize şöyle bir emir vermektedir.
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَمَثْوَاكُمْ
“Bil ki Allah’tan başka hiçbir ilâh yoktur. Hem kendinin, hem de inanmış erkek ve kadınların günahlarının bağışlanmasını dile! Allah gezip dolaştığınız yeri de, içinde kalacağınız yeri de bilir.”(3)
Yüce Rabbimiz Kur’an-ı Kerimde bize nasıl dua yapacağımızı öğretmiştir. Bu dua şekilleri incelendiği zaman özellikle “bize” “bizi” ifadelerinin karşılığı olan kelimelerin sıkça kullanıldığını görürüz. Bu durumda bize, dua ederken ferdi değil bütün inananları içine katan bir dua şeklini benimsememiz gerektiği sonucunu çıkarır. Bu dua şekillerine Kur’an-ı Kerimden birkaç örnek vereyim.
رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ
“Ey Rabbimiz! Hesabın görüleceği gün beni, anamı-babamı ve bütün mü’minleri bağışla!”(4)
الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِيَاماً وَقُعُوداً وَعَلَىَ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ {} رَبَّنَا إِنَّكَ مَن تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ {} رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِياً يُنَادِي لِلإِيمَانِ أَنْ آمِنُواْ بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ {} رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَى رُسُلِكَ وَلاَ تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّكَ لاَ تُخْلِفُ الْمِيعَادَ
“Onlar, ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her vakit) Allah'ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı hakkında derin derin düşünürler (ve şöyle derler:) Rabbimiz! Sen bunu boşuna yaratmadın. Seni tesbih ederiz. Bizi cehennem azabından koru! Ey Rabbimiz! Doğrusu sen, kimi cehenneme koyarsan, artık onu rüsvay etmişsindir. Zalimlerin hiç yardımcıları yoktur. Ey Rabbimiz! Gerçek şu ki biz, "Rabbinize inanın!" diye imana çağıran bir davetçiyi (Peygamberi, Kur'an'ı) işittik, hemen iman ettik. Artık bizim günahlarımızı bağışla, kötülüklerimizi ört, ruhumuzu iyilerle beraber al, ey Rabbimiz! Rabbimiz! Bize, peygamberlerin vasıtasıyla vâdettiklerini de ikram et ve kıyamet gününde bizi rezil-rüsvay etme; şüphesiz sen vâdinden caymazsın!(5)
وِمِنْهُم مَّن يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
“Ey Rabbimiz! Bize dünyada da iyilik ver, ahirette de iyilik ver. Bizi cehennem azabından koru! derler.” (6)
رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلاَ تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْراً كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلاَ تُحَمِّلْنَا مَا لاَ طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنتَ مَوْلاَنَا فَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
“Rabbimiz! Unutursak veya hataya düşersek bizi sorumlu tutma. Ey Rabbimiz! Bizden öncekilere yüklediğin gibi bize de ağır bir yük yükleme. Ey Rabbimiz! Bize gücümüzün yetmediği işler de yükleme! Bizi affet! Bizi bağışla! Bize acı! Sen bizim mevlâmızsın. Kâfirler topluluğuna karşı bize yardım et!”(7)
رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِمَن دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِناً وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا تَبَاراً
"Rabbim! Beni, ana-babamı, iman etmiş olarak evime girenleri, iman eden erkekleri ve iman eden kadınları bağışla, zalimlerin de ancak helâkini arttır."(8)
Duanın kabul edilmesinin vesileleri olarak, diğer inanan kardeşlerimizi de duaya dâhil etmek olduğunu hadislerden şöyle öğreniyoruz.
دَعْوةُ المرءِ المُسْلِمِ لأَخيهِ بِظَهْرِ الغَيْبِ مُسْتَجَابةٌ ، عِنْد رأْسِهِ ملَكٌ مُوكَّلٌ كلَّمَا دعا لأَخِيهِ بخيرٍ قَال المَلَكُ المُوكَّلُ بِهِ : آمِينَ ، ولَكَ بمِثْلٍ » رواه مسلم .
“Bir müslümanın, yanında bulunmayan din kardeşine yapacağı dua kabul olunur. Bir kimse din kardeşine hayır dua ettikçe, yanında bulunan görevli bir melek ona, ‘duan kabul olsun, aynı şeyler sana da verilsin’ diye dua eder.”(9)
Dua ederken dikkat etmemiz gereken durumlardan birisi Kur’an-ı Kerimde bizlere şöyle aktarılmaktadır.
ادْعُواْ رَبَّكُمْ تَضَرُّعاوَخُفْيَةً إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ
“Rabbinize yalvara yakara ve sessizce dua edin. Çünkü O haddi aşanları sevmez.”(10)
Dua etmekte tevazu vardır. Dua etmemekte ise böbürlenme vardır. Dua eden kul olduğunun, yaratıldığının farkındadır. El açıp dua etmeyi kabul etmeyen ise Yaratanından sanki hiçbir isteyeceği yokmuş gibi yanlış bir düşüncenin içindedir. Bir ayette şöyle buyrulmaktadır.
وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ
“Rabbiniz dedi ki: "Bana dua edin, size icabet edeyim. Doğrusu Bana ibadet etmekten büyüklenen (müstekbir)ler; cehenneme boyun bükmüş kimseler olarak gireceklerdir.” (11)
Günümüzde beddua etmenin de çok yaygınlaştığını üzülerek görmekteyiz. Kişiler kendine, birbirlerine, ana-baba çocuklarına beddua etmektedir. Oysaki Efendimiz (s.a.s.) bir hadislerinde böyle bir dua şeklinden uzak durmamızı istemektedir. Hadis-i Şerif şöyledir.
لا تَدعُوا عَلى أَنْفُسِكُم ، وَلا تدْعُوا عَلى أَولادِكُم ، ولا تَدْعُوا على أَمْوَالِكُم ، لا تُوافِقُوا مِنَ اللَّهِ ساعة يُسأَلُ فِيهَا عَطاءً ، فيَسْتَجيبَ لَكُم » رواه مسلم .
“Kendinize beddua etmeyiniz; çocuklarınıza beddua etmeyiniz; mallarınıza da beddua etmeyiniz. Dileklerin kabul edildiği zamana denk gelir de Allah bedduanızı kabul ediverir.”(12)
Ramazan ayı farklılıkların çokça yaşandığı bir ay. Diğer aylara göre ibadet hayatımızda, sosyal yaşantımızda birçok farklı güzelliklere ulaşabilmekteyiz. Bu ayı bir fırsat bilerek, kendimiz, yakın veya uzak akrabamız, milletimiz, bütün inananlar için, hatta bütün yaratılanlar için duada bulunmalıyız. Sevgili Peygamberimizden aktaracağım dua örnekleriyle vaazımızı sonlandırıyoruz.
“Allahım! Kulağımın şerrinden, gözümün şerrinden, dilimin şerrinden, kalbimin şerrinden ve cinsel organımın şerrinden sana sığınırım”(13)
“Allahım! Cehennem fitnesinden, cehennem azâbından, zenginliğin ve fakirliğin şerrinden sana sığınırım.”(14)
“Allahım! Alaca hastalığından, akıl rahatsızlığından, cüzzâm illetinden ve kötü hastalıklardan sana sığınırım.”(15)
“Allahım! Sana teslim oldum, sana inandım, sana güvendim. Yüzümü, gönlümü sana çevirdim, senin yardımınla düşmanlara karşı mücâdele ettim. Kitabın ile hükmettim. Şimdiye kadar yaptığım, bundan sonra yapacağım, gizlediğim, açığa vurduğum ve senin benden daha iyi bildiğin günahlarımı affeyle! Öne geçiren de sen, geride bırakan da sensin. Senden başka ilâh yoktur.”(16)
Allahım! Âcizlikten, tembellikten, cimrilikten, ihtiyarlayıp ele avuca düşmekten ve kabir azâbından sana sığınırım. Allahım! Nefsime takvâ nasip et ve onu her türlü günahtan temizle; onu en iyi temizleyecek sensin. Ona yardım edip eğitecek sadece sensin. Allahım! Faydasız ilimden, ürpermeyen gönülden, doyma bilmeyen nefisten ve kabul olunmayan duadan sana sığınırım.”(17)
“Dayanılamayacak dertten, insanı helâke götürecek tâlihsizlikten, başa gelecek fenalıktan ve düşmanı sevindirecek felâketten Allah’a sığınınız.”(18)
“Allahımi! Beni affet; bana acı; bana hidâyet ve afiyet ver ve beni rızıklandır!”(19)
Yüce Rabbim dualarımızı makbul eylesin. Dua etmeyi de bizlere nasip etsin. Duaları makbul olmayanlardan eylemesin. Geceniz mübarek olsun. Allah’a emanet olun.
Ahmet ÜNAL
Vaiz
1. Riyazü’s-Salihin, Hadis No: 1504
2. Müslim, Zikir, 90-91, Müslim, Zikir, 92
3. Muhammed sûresi (47), 19
4. İbrâhim, 14/41
5. Ali- İmran, 3/191-194
6. Bakara, 2/201
7. Bakara, 2/286
8. Nuh, 71/28
9. Riyazü’s-Salihin, Hadis No: 1498
10. Araf, 7/55
11. Gafir, 40/60
12. Riyazü’s-Salihin, Hadis No: 1500
13. Riyazü’s-Salihin, Hadis No: 1486
14. Riyazü’s-Salihin, Hadis No: 1484
15. Riyazü’s-Salihin, Hadis No: 1487
16. Buhârî, Teheccüd 1
17. Riyazü’s-Salihin, Hadis No: 1482
18. Riyazü’s-Salihin, Hadis No: 1474
19. Müslim, Zikir, 35